πίμπλημι

και πίπλημι και πίπλω και πιμπλάω και πιμπλέω και πιμπλάνομαι, ΜΑ

1. πληρώ, γεμίζω με κάτι (α. «τράπεζαν ἀμβροσίης πλήσασα», Ομ. Οδ.

β. «δακρύοισι... Ἑλλάδ' ἅπασαν ἔπλησε», Ευρ.)

2. γεμίζω το στόμα μου ή την κοιλιά μου, χορταίνω («οὗτος μὲν οὐδ' αν τήν γνάθον πλήσειέ μου», Ευρ.)

αρχ.

1. παθ. πίμπλαμαι

πληρούμαι, γεμίζω («ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου», ΚΔ)

2. (για θηλ. ζώα) μένω έγκυος.

[ΕΤΥΜΟΛ. Το ρ. πί-μ-πλη-μι με ενεστ. διπλασιασμό πι- και έρρινο ένθημα -μ- (πρβλ. πί-μ-πρημι) ανάγεται στην ΙΕ ρίζα *plē- / *pelә₁- / *pel- «πληρώ,γεμίζω» και συνδέεται με τα: αρχ. ινδ. prnāti, αβεστ. ham-pā-frāi-ti και τα λατ. pleο / plenus. Ο θεματ. αόρ. του ρ. πλῆτο—που πρέπει να διακριθεί από τον αόρ. πλήτο (< *plā-) τού πελάζω*— συνδέεται με τον αντίστοιχο αρχ. ινδ. a-prāt, ενώ ο σιγματικός αόρ. ἔ-πλησ-ε με τον αρχ. ινδ. a-prās. Ο αιολ. τ. του γ' πληθ. πίμπλεισι και ο ιων. τ. μτχ. θηλ. πιμπλεῖσαι ανάγονται είτε σε θ. *plē είτε σε θ. *plә₁-. Οι τ. της μέσης φωνής με βραχύ -α-, πίμπλαμαι, πίμπλαμεν αποτελούν ελληνική καινοτομία. Το -σ- στον σχηματισμό τού παθ. αορ. ἐ-πλή-σ-θην (πρβλ. ἐμνήσθην) οφείλεται σε αναλογική επέκταση από παθ. αορ. που είχαν στο θ. -σ- (πρβλ. ζώννυμι: ἐζώσθην). Σε αναλογική επέκταση οφείλεται και το -σ- τού παθ. παρακμ. πέπλησμαι. Οι ενεστ. τ. πιμπλάω και πιμπλέω αποτελούν θεματικές συνηρημένες μορφές τού πίμπλημι, ενώ ο ενεστ. πίπλω θεματική μορφή χωρίς έρρινο ένθημα. Από το ρ. πίμπλημι παράγονται τα επίθ. πλέως* και πλήρης*, όπως και ο ενεστ. πλήθω* και το ουσ. πλήθος*. Στην ίδια ρίζα, τέλος, ανάγονται τα: πλείων*, πλήμνη* και πολύς*].